Nguyễn Tú

Ở xã An Bình (Cao Lãnh), có con rạch mang tên ông Tú đổ nước vào rạch Cái Côn (An Bình) chảy ra sông Cái Sao Thượng và dưới dốc cầu Đình Trung có một bia bằng đá được dân gian gọi là bia Tiền hiền làng Mỹ Trà hoặc bia Ông Tú. Đó là một vài di tích còn sót lại, lưu dấu công lao khai hoang, lập ấp của ông Nguyễn Tú, một nhân vật khai hoang tiền phong ở Đồng Tháp.

Ông Nguyễn Tú, người thôn Bả Canh, xã Đập Đá, phủ Hoài Nhơn, trấn Bình Định, nguyên là tuỳ tướng của nghĩa quân Tây Sơn trước đây. Khi nhà Tây Sơn sụp đổ, để tránh sự trả thù của nhà Nguyễn, ông cùng vợ trốn vào Nam lập nghiệp. Thuở ấy, vùng Mỹ Trà, An Bình còn nhiều nơi là rừng rậm, đầy thú dữ. Ông hô hào những người đi khẩn hoang cùng nhau phá rừng, cất nhà, làm ruộng. Năm nọ, thú loạn rừng tràn ra bờ rạch Cái Sao phá hoại mùa màng, gia súc, thậm chí còn bắt người ăn thịt. Bà Vại nhà gần rạch Cái Sao, vào lúc trời chạng vạng, ngồi rửa chén cạnh bờ sông bị cọp vồ mất xác. Những việc đó làm cho mọi người hoang mang lo sợ, công việc ruộng rẫy ngưng trệ, cứ trời về chiều là mọi nhà đóng chặt cửa, không ai dám ra ngoài.

Thấy vậy, ông Nguyễn Tú tập hợp trai tráng truyền dạy võ nghệ, tổ chức rào thôn xóm, canh phòng thú dữ. Hễ có báo động, mọi nhà đều đánh mõ, đánh trống ầm lên để xua đuổi chúng đi. Nhiều lần đi tuần phòng gặp cọp, ông đều hạ được. Nhờ vậy, lần hồi thú dữ bị đẩy lùi vào rừng sâu, mọi người làm ăn bình thường trở lại.

Công cuộc khai hoang ngày một mở rộng, nhiều bà con cùng quê quán vào lập nghiệp được ông giúp đỡ mọi mặt, thôn xóm ngày một đông vui, làm ăn sung túc. Lúc bấy giờ, ở Nam Kỳ tổ chức hành chính còn lỏng lẻo, chưa phân chia thành phủ, huyện rạch ròi. Toàn vùng chia làm 9 khố trường chủ yếu là để thu thuế, miền đất sau này mang tên Cao Lãnh, lúc ấy thuộc khố trường Bả Canh. Phải chăng, ở đây có nhiều lưu dân xuất thân từ thôn Bả Canh, Bình Định nên Bả Canh được dùng làm tên đặt cho khố trường này. Sau đó, hai thôn An Bình và Mỹ Trà lần lượt ra đời.

Ông Nguyễn Tú được mọi người cử làm người đứng đầu khố trường thay mặt nhân dân giao tiếp với quan trên. Với địa vị này, ông đứng về phía dân chúng chống lại sự áp bức của bọn cường hào ác bá, giúp người nghèo khó thoát cảnh sưu cao thuế nặng.

Đến khi vợ chồng ông già yếu qua đời, do không có con thừa tự nên được dân làng mai táng chu đáo trong niềm thương tiếc và biết ơn. Người đời sau dựng bia ghi công đức của ông, gọi là bia Tiền hiền làng Mỹ Trà.

Tưởng nhớ và ghi công ơn ông, ngày 12/01/2013, mộ ông, bà và bia được di dời về điểm mới, xây dựng khang trang, thuộc phường Mỹ Phú, thành phố Cao Lãnh, tỉnh Đồng Tháp.

Ngày rằm (14,15) tháng 10 âm lịch hàng năm, được chọn làm ngày Giỗ ông, bà Nguyễn Tú.