Đỗ Công Tường

         Vào khoảng giữa thế kỷ XVIII, hòa trong đoàn lưu dân Quảng Nam, Bình Định vào Nam khai hoang lập nghiệp ở vùng ven Đồng Tháp Mười, gần sông Tiền, có vợ chồng ông Đỗ Công Tường.

Ông Đỗ Công Tường gốc người miền Trung, là con ông Đỗ Văn Văn, vào Nam dưới thời chúa Nguyễn, ban đầu định cư ở vàm Rạch Chanh. Thời đó, vùng này còn hoang vu có tên là rừng Sáu Võ. Ông Văn sinh được hai con trai là Đỗ Công Tường, Đỗ Văn Thoại và bốn người con gái.

Ông Đỗ Công Tường có tên tục là Lãnh chưa rõ sinh năm nào, chỉ còn biết khoảng năm 1817, dưới thời Gia Long, ông cùng vợ đến khai khẩn vạt đất ven bờ rạch Thầy Khâm. Thấy đất tốt, ông bà trồng quýt. Sở đất ở vị trí gần vàm, nơi rạch Thầy Khâm đổ ra sông Con (sau gọi là sông Cao Lãnh), nên bà con trong làng mang thổ sản ra đây buôn bán, lâu ngày thành chợ và gọi nôm na là chợ Vườn Quýt.

Cả hai ông bà đều có lòng thương người, thường cưu mang, giúp đỡ người khốn khó, riêng ông tính tình cương trực, sẵn sàng giúp kẻ cô thế, nên cả hai đều được mọi người cảm mến. Do đó, khi làng được thành lập, ông được cử giữ chức câu đương, trông coi việc phân xử các vụ tranh tụng nhỏ trong làng. Chợ Vườn Quýt ngày tấp nập, đông người đến mua bán, do ông làm chức Câu đương, nên có người còn gọi chợ Ông Câu hoặc chợ Câu Lãnh.

Năm Canh Thìn (1820), dân làng Mỹ Trà bị bệnh dịch tả hoành hành, có nhà chết gần hết. Tiếng kêu cứu, khóc than vang dậy, cảnh chôn cất người chết diễn ra suốt ngày, ban đêm tiếng mõ kêu cứu nổi lên từng chập, làng xóm, chợ búa vắng vẻ tiêu điều. Lúc bấy giờ, người ta cho rằng bị bệnh dịch là do trời đất quở phạt.

Không thể ngồi yên nhìn cảnh tượng đau thương ấy, ông bà lập bàn thờ giữa chợ, cầu xin trời đất phù trợ cho dân chúng tai qua nạn khỏi và nguyện chết thay cho họ. Khấn nguyện xong, ông bà ăn chay ba ngày, từ ngày mùng sáu đến ngày mùng tám. Sáng mùng chín bà lâm bệnh, đến tối thì qua đời. Đang lo tẩn liệm cho bà thì ông phát bệnh và đến hai giờ sáng ngày mười một, ông cũng qua đời.

Dân làng an táng ông bà xong thì bệnh thời khí lần hồi cũng dứt. Do vậy, dân làng nghĩ rằng chính ông bà là người đã cứu họ thoát chết nên đã cùng nhau kẻ công người của, lập đền thờ ông bà bên bờ kinh Thầy Khâm (nay là đường Lê Lợi), ngày đêm khói hương để tưởng nhớ công lao của hai người, được gọi là miếu Ông bà Chủ chợ.

Từ đó, chợ Vườn Quýt được gọi hẳn là chợ Câu Lãnh. Chợ ngày một sung túc, kẻ mua người bán tấp nập, Câu Lãnh bị nói trại thành Cao Lãnh lâu ngày thành danh.

Ngày 20/4/2001, đền thờ ông bà Đỗ Công Tường được công nhận Di tích cấp tỉnh.

Do ngôi đền cũ, xuống cấp và nhỏ hẹp, với lòng tôn kính ông, bà, nhân dân trong và ngoài tỉnh đã đóng góp xây dựng mới đền thờ ông bà khang trang và rộng lớn hơn, công trình được khánh thành dịp lễ Giỗ ông, bà lần thứ 194, mùng 8, 9, 10 tháng 6 năm Giáp Ngọ - 2014.